Article Sidebar
دانلود
Metrics
Main Article Content
چکیده
هدف: معماری، هنر و دانش طراحی بناها و سایر ساختارهای کالبدی است و با تعریفی جامع تر ، بیشترین بخش معماری را شامل طراحی تمام محیط مصنوع از طراحی شهری و طراحی منظر تا طراحی خرد جزییات ساختمانی و حتی طراحی مبلمان می دانند. هزاران سال است که عنعنه و فرهنگ تمدنهای مختلف مانند: هخامنشیان، فارسها، یونانیان، بودیست و مسلمانان افغانستان را متاثر ساخته است. نشانههای این فرهنگها و تمدنها در سراسر کشور و در بناهای مختلف از شهر بلخ تا جنوب شهر زیبای قندهار و شهر هرات و بامیان هویدااست. بنابراین هدف این پژوهش بررسی معماری اسلامی در افغانستان است.
روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه موردی یا شاهدی با روش نمونه گیری غیر احتمالی ساده است . در این پژوهش موراد بررسی شده شامل آثار معماری شهرهای افغانستان بوده و همچنان بررسی معماری قبل ازاسلام وبعداز اسلام و سبک های معماری می باشد .
یافته ها: معماری اسلامی يکی از بزرگترين جلوه های ظهور يک حقیقت هنری در کالبد مادی بشمار ميرود. از لحاظ تاريخی معماری، اولین هنری بشمار می آيد که توانسته خود را با مفاهیم اسلامی سازگاری نموده و از طرف مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد. معماری اسلامی بعنوان يکی از موفق ترين شیوه های معماری در تاريخ معماری جهان قابل بازشناسی است. در يک نگاه جامعنگر ميتوان پیوستاری ارزشمند و پويا را در بناهای اسلامی باز شناسی کرد که موجب شده تمامی آن ها در قالبی واحد با عنوان معماری اسلامی در کنار يکديگر قرار گیرند. درپژوهش حاضر بیشترین دانشمندان، هنرمندان و عارفان مشهور از جغرافیایی کنونی افغانستان خصوصا شمال افغانستان و منطقه تاریخی بلخ بوده است. مولفین اولیه اسلامی عصر غزنویان، از تعداد زیاد باغ‌ها، مساجد، منارها، مدرسه‌ها و قصرهای غزنی یاد می‌کنند. مهمترین دوره باشکوه معماری در افغانستان دوره باختریونانی میباشد.
نتیجه گیری: در این پژوهش سعی شد تاریخچه کوتاهی از معماری اسلامی در جهان و افغانستان اورده شود متاسفانه منابع کافی درباره معماری اسلامی در افغانستان وجود ندارد و بیشتر متن نتیجه بازدیدهای شخصی و از نزدیک موئف طی سالهای 1391 الی 1396 از 30 ولایت افغانستان است.
کلمات کلیدی
Article Details
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.
References
- احمدی ملکی، رحمان (1384ش) ،«فرم ها و نقش های نمادین در مساجد ایران»، هنر و معماری مساجد، به کوشش دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد، نشر رسانش، تهران، ص 135-136
- ارض، غلام جيلاني؛ جغرافياي ولايات افغانستان، ناشر اريك، پشاور، سال 1379
- اطلس قريه هاي افغانستان ،جلداول ،كابل 1353 هجري شمسي .
- اعرابی، سید محمد، مباني رفتار سازماني، انتشارات دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي، سال 1385.
- افغانستان، نوشتة لوئي دوپري انتشارات دانشگاه آكسفورد ايالات متحده امريكا، 2002
- اميري، غلام محمد؛ سوابق تاريخي سيستان، مجله باستان شناسـي افغانـستان، شـماره دوم، سـال شـشم 1363، صفحه 15
- امين، حميداﷲ؛ نظري به جغرافياي زراعتي افغانستان، انتشارات پوهنتون كابل، سال 1352
- انجمن آريانا دائره المعارف؛ قاموس جغرافيايي افغانستان جلد 4، كابل، سال 1339
- انصاري، سلطان محمد؛ پارك ملي بندامير، مجله علمي بلخ، انتـشارات پوهنتـون بلـخ، شـمارهاول و دوم، سال 1382،
- ایران در زمان ساسانیان». نوشته کریستنسن. برگردان پارسی: رشید یاسمی.
- آي خانم، انتشارات مركز بين المللي تحقيقات كوشاني، كابل، چاپ اول، سال 1360
- بلخاری قهی، حسن( 1388ش) ،مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، سورة مهر،تهران، صفحه 385
- پوپ ، آ، معماری ایران ، مترجم غلامحسین همدری افشار ، چاپ دوم ، تهران ، نتشارات فرهنگان ، ۱۳۷۰.
- پیرنیا ،محمد کریم ، معماری اسلامی ایران . چاپ سوم ، تهران ، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران ، ۱۳۷۴.
- جوادی ، آسید ( گردآورنده ) ،معماری ایرانی ،چاپ اول ، تهران ، انتشارات مجرد ، ۱۳۶۳ ه.ش
- رفیعی مهر آبادی ، ابوالقاسم ، آثار ملی اصفهان ، چاپ اول ، تهران ، نشر آثثار ملی ایران ، ۱۳۵۲
- مشکوتی ، نصرت الله ، بناهای تاریخی و اماکن باستان ایران ، تهران سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران .
- ویلبر ، دونالدنیوتن ، معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان ، ترجمه عبدالله فریار ، چجاپ دوم ، ترهان ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ،چ۲ ، ۱۳۶۵
- هنرفر ، لطف الله ، گنجینه آثار تاریخی اصفهان ، چاپ دوم ، اصفهان کتابفروشی ثقفی ، ۱۳۵۰
- هوگ ، ج و دیگران ، سسبک شناسی هنر معماری ،ترجمه پرویز و رجاوند ، چاپ دوم ، تهران ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ۱۳۷۵
- تاریخ مغول»؛ نوشته عباس اقبال.
- تاریخ و جغرافیای تاریخی جاده ابریشم» (۳ جلد). نوشته محمد عبدلی و راضیه گرکنی، انتشارات جمال هنر، تهران، ۱۳۹۱.
- تاريخ افغانستان ،احمدعلي كهزاد،كابل .
- تاريخ مختصرافغانستان ،علامه پوهاندعبدالحي حبيبي ،كابل 1377 هجري شمسي .
- جاويد،دين محمد؛ باميان در آيينه تاريخ، ماهنامه باميان، شماره اول، سال سوم 1384،
- جغرافيه ولايات افغانستان ، پوهاندغلام جيلانى عارض ، كابل ، 1379 ش .
- جلد اول فهرست پايگاه هاي باستان شناسي افغانستان، نوشتة وارويگ بال چاپ پاريس
- جهان ارغیان تا بام صفی آباد،علی اصغر طاهری صفی آبادی، انتشارات ایران جوان ،1386
- حسنيار، سيد اميرشاه؛ پنجاب، مجله جغرافيا، شماره اول، سال دوازدهم، سال 1352،
- حسینی، سید ضیا، مقدمهای برتاریخ معماری و شهرسازی افغانستان، انتشارات خراسان1392 کابل
- حسینی، سید ضیاء، صنعتی سازی در افغانستان، انتشارت وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان و انتشارات خراسان، کابل 1393
- حسینی، سیدضیاء، مدیریت استراتژیک پروژهها(نقش عوامل و برنامهریزی استراتژیک در موفقیت پروژهها)، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت پروژه وساخت دانشگاه تهران، سال 1389.
- د لغمان تاريخى جغرافيه ، سر محقق زلمى هېواد مل ،كابل پوهنتون 1364 ، ش
- دانشگاه كمبريج، تاريخ ايران دوره صفويه، ترجمه يعقوب آژند، تهران: جامي، 1380،
- دانشنامه رشد، تيمور لنگ
- دانشنامه رشد، معين الدين شاهرخ تيموري
- دولت آبادي،بصيراحمد؛شناسنامه افغانستان،نشر عرفان،چاپ دوم،سال 1382
- راهنماي تاريخي افغانستان، نانسي هاتچ دوپري،
- رحمتي، محب اﷲ؛ بحثي از جغرافياي شهري افغانستان، شهر كندهار، مجله جغرافيه، شماره پـنجم، سـال دهـم
- رضا، عنایت الله. «ایران و ترکان در روزگار ساسانیان». انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۵.
- رضایی، خداداد (1389 ش)، مبانی هنر، تصویر و تبليغ، موعود اسلام، قم، ص151
- رضایی، علی( 1382ش) ،جایگاه مسجد در فرهنگ اسلامی، ثقلین، قم، صفحه 326-327
- رنجبر احمد . خراسان بزرگ (بحثي پيرامون چند شهر از خراسان بزرگ). تهران : انتـشاراتاميركبير. 1363 46. برهان قاطع
- زادسروان سيستان - غلامعلي رئيس الذاكرين
- زرین کوب، عبدالحسین( 1387ش) ،کارنامۀ اسلام، امیرکبیر،تهران، ص 148
- سحاب؛عباس،اطلس عمومي ومصورافغانستان، موسسه جغرافيايي و كارتوگرافي سحاب، چاپسوم، سال 1374
- سيستاني، محمد اعظم؛ سيستان سرزمين ماسهها و حماسـههـا ، آكـادمي علـوم جمهـوريافغانستان، جلد دوم، سال 1366،
- سيفيان، محمدکاظم،(۱۳۷۷ ) قاعده لاضرر و رعايت آن در اصول معماری و شهرسازی اسلامی، فصلنامه هنرهای زيبا، شماره۳: ۳۷-۷۷.
- شبرغان در صد سال اخير نوشتة استاد محمد عمر اليم بيات چاپ مطبعة كمپيـوتري فرهـاددر مزار شريف سال 1386
- شفيعی سروستانی، ابراهيم (۵۸۳۱)، قانو نگذاری در نظام جمهوری اسلامی ،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم:.۱۰۷ طاهری، حبيب اﷲ (۶۷۳۱)، حقوق مدنی۱( و۲)، چاپخانه دفتر انتشارات اسلامی، قم.
- شورماچ، محمد اكبر؛ نورستان و پيامدهاي تاريخي فتح آن توسط امير عيدالرحمن خان، مجله تعاون، شماره اول، سال هفتم 1378،
- ظهيرالدي ن محمد بابر، بايرنامه، ترجمه خان خانان بيرام خان، بي جا، ملك الكتاب، 1380، ص 81
- عرفاني،قربانعلي؛ مروري بر تحولات سياسي –اجتماعي باميان ، چاپخانه موسـسه اطلاعـات،سال 1368،
- عل یآبادی، محمّد (۰۸۳۱)، تأثير فرهنگ اسلامی بر معماری خانه و محله، مرکز تحقيقات معماری و شهرسازی، وزرات مسکن و شهرسازی. تهران.
- علاقه‌بند، علی، مدیریت رفتار سازمانی و کاربرد منابع انسانی، پال هرسی و کنت بلانچارد، انتشارات امیرکبیر، سال 1372.
- علی آبادی، محمّد،(۱۳۸۵) سلسله مباحث شناخت حکمت هنر اسلامی، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ايران.
- غبار،ميرغلام محمد؛جغرافياي تاريخي افغانستان،انتشارات ميوند،پيشاور،سال 1384،
- فرهنگ افغانستان، نوشتهٔ بابی کَلمَن (Bobbie Kalman)، انتشارات کراب‌تری، ۲۰۰۳
- فياض، علي اكبر؛ تاريخ افغا نستان از آغاز تا ظهور اسـلام، نـشر سـنبله، چـاپ سـوم، سـال
- قرآن کريم، (بی تا)، ترجمة مهدی الهی قمشه ای، انتشارات پيام عدالت، تهران.
- قُرشی، محمدابن احمد (ابن اخوه) (۷۶۳۱)، آئين شهرداری در قرن هفتم هجری (ترجمه معالم القربه فی احکام الحسبه)، ترجمه احمد شعار، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- كتاب حقايق جهان (The World Factbook)، آژانس اطلاعات مركزي (CIA)، افغانستان
- كهزاد، احمدعلي، رهنماي باميان، انجمن تاريخ افغانستان، مطبعه عمومي كابل، سال 1334،
- گروتس باخ، اروين؛ جغرافياي شهري در افغانستان، ترجمه سيدمحسن محـسنيان، انتـشاراتآستان قدس رضوي،
- گلابچی، محمود و آل نبی، مرتضی، فناوری اطلاعات(IT)در مهندسی ساختمان و مدیریت پروژه، راب هاروارد و مینگ سان، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1387.
- گلابچی، محمود و تقی زاده، کتایون، پوستهها سازههای ورق تا شده برای معماران و مهندسان عمران، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
- گلابچی، محمود و حسینی، سید ضیا، مبانی مدیریت پروژه و ساخت، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
- گلابچی، محمود و سروشنیا، احسان، طراحی لرزهای برای معماران: مقابلهای هوشمندانه با زلزله، اندرو چارلسون، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
- گلابچی، محمود و فرجی، امیر، مدیریت استراتژیک پروژه، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
- گلابچي، محمود، مديريت پروژه با رويكرد فناوري اطلاعات، کتی شوالب، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1387.
- گنجينة پنهان افغانستان از موزيم ملي كابل نوشتة فريدريك هيبرت ، ويپـر گمـون انتـشاراتجغرافياي ملي يا نيشنل جيوگرافي
- گنجينة زرين باختر بنوشتة ويكتور ساريانيد يف انتشارات اورورا، مسكو
- لطيفي، عبدالباقي؛ افغانستان و يك نگاه اجمالي به اوضاع و شئون مختلف و حالات عموميت مملكـت مـذكور، مطبعـهعمومي كابل، سال 1326، ص 92
- لغت نامه دهخدا، ذيل عبارت شاهرخ ميرزا
- مجهول المؤلف، جهانگشاي خاقان، اسلام آباد: ويپ پرنترز – راولپندي، 1986، صص 8،347.
- محمدعثمان،صدقي؛ شهرهاي آريانا،انتشارات بيهقي،كابل،سال 1354،صفحه 98 و99
- مرتضی، هشام۸۷( ۳۱)، اصول سنتی ساخت و ساز در اسلام، مترجمان ابوالفضل مشکينی و کيومرث حبيبی،مرکز مطالعاتی و تحقيقاتی وزارت مسکن و شهرسازی. تهران.
- مرکز مطالعات فرهنگی خاورميان های توکيو (۳۸۳۱)، شهرنشينی در اسلام، مترجم مهدی افشار، دفتر پژوه شهای فرهنگی با همکاری مرکز گفتگوی تمد نها. تهران.
- موسيو گودار و مادام گودار، پروفيسور هاكن،آثار عتيقه باميان در هزارسـتان، ترجمـه احمـدعليخان، انتشارات اسماعيليان، قم، چاپ اول، سال 1372،
- مير احمدیزاده، مصطفی( ۰۸۳۱)، رابطه فقه و حقوق، مرکز مطالعات و تحقيقات اسلامی، پژوهشکده فقه و حقوق، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی، قم.
- نايل،حسين؛ساختار طبيعي هزاره جات، انتشارات سلسال، سال اول، سال 1381،
- نجیب اوغلو، گل رو (1379ش)، هندسه و تزیين در معماری اسلامی (تومار توپقاپی)، ترجمۀ مهرداد قیومی بید هندی، روزنه، تهران، صفحه 261
- نقر هکار، عبدالحميد، رنجبر کرمانی، عل یمحمد و حمزه نژاد ،مهدی (۸۷۳۱)، درآمدی بر هويت اســلامی در معماری و شهرســازی، دفتر معماری و طراحی شــهری، وزارت مسکن و شهرسازی تهران.
- نقشه اخير كتاب افغانستان در مسير تاريخ، نوشته مير غلام محمد غبار، بر گرفتـه از اطلـسكامل افغانستان
- نقی زاده، محمد) 1378ش( ،« مسجد کالبد مسلط بر مجتمع اسلامی»، مجموعۀ مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده، دانشگاه هنر،تهران، صفحه 132.
- ول یپور، ابراهيم (۷۸۳۱)، قانون مدنی، نشر مهکامه، تهران.
- هُلُد، رناتا (۸۷۳۱)، در جستجوی تعريف هنر معماری در دورۀ اسلامی، ترجمه فرزين فردانش، فصلنامه رواق ،شماره۴: ۵۲-۴۳.
- ھیلن براند، (1٣٨٣) معماری اسلامی، ترجمه باقر آيت‌اﷲ زاده شیرازی، تھران، انتشارات روزنه.
- يمين،محمد حسين؛افغانستان تاريخي،انتشارات كتاب،پيشاور،چاپ دوم،سال 1382،
- : Afghanistan, une histoire millénaire)، انتشارات موزيم گيمه، 2002، پاريس 123. دانشنامه آريانا، تاريخ افغانستان، نوشته مهديزاده كابلي
References
احمدی ملکی، رحمان (1384ش) ،«فرم ها و نقش های نمادین در مساجد ایران»، هنر و معماری مساجد، به کوشش دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد، نشر رسانش، تهران، ص 135-136
ارض، غلام جيلاني؛ جغرافياي ولايات افغانستان، ناشر اريك، پشاور، سال 1379
اطلس قريه هاي افغانستان ،جلداول ،كابل 1353 هجري شمسي .
اعرابی، سید محمد، مباني رفتار سازماني، انتشارات دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي، سال 1385.
افغانستان، نوشتة لوئي دوپري انتشارات دانشگاه آكسفورد ايالات متحده امريكا، 2002
اميري، غلام محمد؛ سوابق تاريخي سيستان، مجله باستان شناسـي افغانـستان، شـماره دوم، سـال شـشم 1363، صفحه 15
امين، حميداﷲ؛ نظري به جغرافياي زراعتي افغانستان، انتشارات پوهنتون كابل، سال 1352
انجمن آريانا دائره المعارف؛ قاموس جغرافيايي افغانستان جلد 4، كابل، سال 1339
انصاري، سلطان محمد؛ پارك ملي بندامير، مجله علمي بلخ، انتـشارات پوهنتـون بلـخ، شـمارهاول و دوم، سال 1382،
ایران در زمان ساسانیان». نوشته کریستنسن. برگردان پارسی: رشید یاسمی.
آي خانم، انتشارات مركز بين المللي تحقيقات كوشاني، كابل، چاپ اول، سال 1360
بلخاری قهی، حسن( 1388ش) ،مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، سورة مهر،تهران، صفحه 385
پوپ ، آ، معماری ایران ، مترجم غلامحسین همدری افشار ، چاپ دوم ، تهران ، نتشارات فرهنگان ، ۱۳۷۰.
پیرنیا ،محمد کریم ، معماری اسلامی ایران . چاپ سوم ، تهران ، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران ، ۱۳۷۴.
جوادی ، آسید ( گردآورنده ) ،معماری ایرانی ،چاپ اول ، تهران ، انتشارات مجرد ، ۱۳۶۳ ه.ش
رفیعی مهر آبادی ، ابوالقاسم ، آثار ملی اصفهان ، چاپ اول ، تهران ، نشر آثثار ملی ایران ، ۱۳۵۲
مشکوتی ، نصرت الله ، بناهای تاریخی و اماکن باستان ایران ، تهران سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران .
ویلبر ، دونالدنیوتن ، معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان ، ترجمه عبدالله فریار ، چجاپ دوم ، ترهان ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ،چ۲ ، ۱۳۶۵
هنرفر ، لطف الله ، گنجینه آثار تاریخی اصفهان ، چاپ دوم ، اصفهان کتابفروشی ثقفی ، ۱۳۵۰
هوگ ، ج و دیگران ، سسبک شناسی هنر معماری ،ترجمه پرویز و رجاوند ، چاپ دوم ، تهران ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ۱۳۷۵
تاریخ مغول»؛ نوشته عباس اقبال.
تاریخ و جغرافیای تاریخی جاده ابریشم» (۳ جلد). نوشته محمد عبدلی و راضیه گرکنی، انتشارات جمال هنر، تهران، ۱۳۹۱.
تاريخ افغانستان ،احمدعلي كهزاد،كابل .
تاريخ مختصرافغانستان ،علامه پوهاندعبدالحي حبيبي ،كابل 1377 هجري شمسي .
جاويد،دين محمد؛ باميان در آيينه تاريخ، ماهنامه باميان، شماره اول، سال سوم 1384،
جغرافيه ولايات افغانستان ، پوهاندغلام جيلانى عارض ، كابل ، 1379 ش .
جلد اول فهرست پايگاه هاي باستان شناسي افغانستان، نوشتة وارويگ بال چاپ پاريس
جهان ارغیان تا بام صفی آباد،علی اصغر طاهری صفی آبادی، انتشارات ایران جوان ،1386
حسنيار، سيد اميرشاه؛ پنجاب، مجله جغرافيا، شماره اول، سال دوازدهم، سال 1352،
حسینی، سید ضیا، مقدمهای برتاریخ معماری و شهرسازی افغانستان، انتشارات خراسان1392 کابل
حسینی، سید ضیاء، صنعتی سازی در افغانستان، انتشارت وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان و انتشارات خراسان، کابل 1393
حسینی، سیدضیاء، مدیریت استراتژیک پروژهها(نقش عوامل و برنامهریزی استراتژیک در موفقیت پروژهها)، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت پروژه وساخت دانشگاه تهران، سال 1389.
د لغمان تاريخى جغرافيه ، سر محقق زلمى هېواد مل ،كابل پوهنتون 1364 ، ش
دانشگاه كمبريج، تاريخ ايران دوره صفويه، ترجمه يعقوب آژند، تهران: جامي، 1380،
دانشنامه رشد، تيمور لنگ
دانشنامه رشد، معين الدين شاهرخ تيموري
دولت آبادي،بصيراحمد؛شناسنامه افغانستان،نشر عرفان،چاپ دوم،سال 1382
راهنماي تاريخي افغانستان، نانسي هاتچ دوپري،
رحمتي، محب اﷲ؛ بحثي از جغرافياي شهري افغانستان، شهر كندهار، مجله جغرافيه، شماره پـنجم، سـال دهـم
رضا، عنایت الله. «ایران و ترکان در روزگار ساسانیان». انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۵.
رضایی، خداداد (1389 ش)، مبانی هنر، تصویر و تبليغ، موعود اسلام، قم، ص151
رضایی، علی( 1382ش) ،جایگاه مسجد در فرهنگ اسلامی، ثقلین، قم، صفحه 326-327
رنجبر احمد . خراسان بزرگ (بحثي پيرامون چند شهر از خراسان بزرگ). تهران : انتـشاراتاميركبير. 1363 46. برهان قاطع
زادسروان سيستان - غلامعلي رئيس الذاكرين
زرین کوب، عبدالحسین( 1387ش) ،کارنامۀ اسلام، امیرکبیر،تهران، ص 148
سحاب؛عباس،اطلس عمومي ومصورافغانستان، موسسه جغرافيايي و كارتوگرافي سحاب، چاپسوم، سال 1374
سيستاني، محمد اعظم؛ سيستان سرزمين ماسهها و حماسـههـا ، آكـادمي علـوم جمهـوريافغانستان، جلد دوم، سال 1366،
سيفيان، محمدکاظم،(۱۳۷۷ ) قاعده لاضرر و رعايت آن در اصول معماری و شهرسازی اسلامی، فصلنامه هنرهای زيبا، شماره۳: ۳۷-۷۷.
شبرغان در صد سال اخير نوشتة استاد محمد عمر اليم بيات چاپ مطبعة كمپيـوتري فرهـاددر مزار شريف سال 1386
شفيعی سروستانی، ابراهيم (۵۸۳۱)، قانو نگذاری در نظام جمهوری اسلامی ،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم:.۱۰۷ طاهری، حبيب اﷲ (۶۷۳۱)، حقوق مدنی۱( و۲)، چاپخانه دفتر انتشارات اسلامی، قم.
شورماچ، محمد اكبر؛ نورستان و پيامدهاي تاريخي فتح آن توسط امير عيدالرحمن خان، مجله تعاون، شماره اول، سال هفتم 1378،
ظهيرالدي ن محمد بابر، بايرنامه، ترجمه خان خانان بيرام خان، بي جا، ملك الكتاب، 1380، ص 81
عرفاني،قربانعلي؛ مروري بر تحولات سياسي –اجتماعي باميان ، چاپخانه موسـسه اطلاعـات،سال 1368،
عل یآبادی، محمّد (۰۸۳۱)، تأثير فرهنگ اسلامی بر معماری خانه و محله، مرکز تحقيقات معماری و شهرسازی، وزرات مسکن و شهرسازی. تهران.
علاقه‌بند، علی، مدیریت رفتار سازمانی و کاربرد منابع انسانی، پال هرسی و کنت بلانچارد، انتشارات امیرکبیر، سال 1372.
علی آبادی، محمّد،(۱۳۸۵) سلسله مباحث شناخت حکمت هنر اسلامی، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ايران.
غبار،ميرغلام محمد؛جغرافياي تاريخي افغانستان،انتشارات ميوند،پيشاور،سال 1384،
فرهنگ افغانستان، نوشتهٔ بابی کَلمَن (Bobbie Kalman)، انتشارات کراب‌تری، ۲۰۰۳
فياض، علي اكبر؛ تاريخ افغا نستان از آغاز تا ظهور اسـلام، نـشر سـنبله، چـاپ سـوم، سـال
قرآن کريم، (بی تا)، ترجمة مهدی الهی قمشه ای، انتشارات پيام عدالت، تهران.
قُرشی، محمدابن احمد (ابن اخوه) (۷۶۳۱)، آئين شهرداری در قرن هفتم هجری (ترجمه معالم القربه فی احکام الحسبه)، ترجمه احمد شعار، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
كتاب حقايق جهان (The World Factbook)، آژانس اطلاعات مركزي (CIA)، افغانستان
كهزاد، احمدعلي، رهنماي باميان، انجمن تاريخ افغانستان، مطبعه عمومي كابل، سال 1334،
گروتس باخ، اروين؛ جغرافياي شهري در افغانستان، ترجمه سيدمحسن محـسنيان، انتـشاراتآستان قدس رضوي،
گلابچی، محمود و آل نبی، مرتضی، فناوری اطلاعات(IT)در مهندسی ساختمان و مدیریت پروژه، راب هاروارد و مینگ سان، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1387.
گلابچی، محمود و تقی زاده، کتایون، پوستهها سازههای ورق تا شده برای معماران و مهندسان عمران، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
گلابچی، محمود و حسینی، سید ضیا، مبانی مدیریت پروژه و ساخت، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
گلابچی، محمود و سروشنیا، احسان، طراحی لرزهای برای معماران: مقابلهای هوشمندانه با زلزله، اندرو چارلسون، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
گلابچی، محمود و فرجی، امیر، مدیریت استراتژیک پروژه، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1389.
گلابچي، محمود، مديريت پروژه با رويكرد فناوري اطلاعات، کتی شوالب، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1387.
گنجينة پنهان افغانستان از موزيم ملي كابل نوشتة فريدريك هيبرت ، ويپـر گمـون انتـشاراتجغرافياي ملي يا نيشنل جيوگرافي
گنجينة زرين باختر بنوشتة ويكتور ساريانيد يف انتشارات اورورا، مسكو
لطيفي، عبدالباقي؛ افغانستان و يك نگاه اجمالي به اوضاع و شئون مختلف و حالات عموميت مملكـت مـذكور، مطبعـهعمومي كابل، سال 1326، ص 92
لغت نامه دهخدا، ذيل عبارت شاهرخ ميرزا
مجهول المؤلف، جهانگشاي خاقان، اسلام آباد: ويپ پرنترز – راولپندي، 1986، صص 8،347.
محمدعثمان،صدقي؛ شهرهاي آريانا،انتشارات بيهقي،كابل،سال 1354،صفحه 98 و99
مرتضی، هشام۸۷( ۳۱)، اصول سنتی ساخت و ساز در اسلام، مترجمان ابوالفضل مشکينی و کيومرث حبيبی،مرکز مطالعاتی و تحقيقاتی وزارت مسکن و شهرسازی. تهران.
مرکز مطالعات فرهنگی خاورميان های توکيو (۳۸۳۱)، شهرنشينی در اسلام، مترجم مهدی افشار، دفتر پژوه شهای فرهنگی با همکاری مرکز گفتگوی تمد نها. تهران.
موسيو گودار و مادام گودار، پروفيسور هاكن،آثار عتيقه باميان در هزارسـتان، ترجمـه احمـدعليخان، انتشارات اسماعيليان، قم، چاپ اول، سال 1372،
مير احمدیزاده، مصطفی( ۰۸۳۱)، رابطه فقه و حقوق، مرکز مطالعات و تحقيقات اسلامی، پژوهشکده فقه و حقوق، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی، قم.
نايل،حسين؛ساختار طبيعي هزاره جات، انتشارات سلسال، سال اول، سال 1381،
نجیب اوغلو، گل رو (1379ش)، هندسه و تزیين در معماری اسلامی (تومار توپقاپی)، ترجمۀ مهرداد قیومی بید هندی، روزنه، تهران، صفحه 261
نقر هکار، عبدالحميد، رنجبر کرمانی، عل یمحمد و حمزه نژاد ،مهدی (۸۷۳۱)، درآمدی بر هويت اســلامی در معماری و شهرســازی، دفتر معماری و طراحی شــهری، وزارت مسکن و شهرسازی تهران.
نقشه اخير كتاب افغانستان در مسير تاريخ، نوشته مير غلام محمد غبار، بر گرفتـه از اطلـسكامل افغانستان
نقی زاده، محمد) 1378ش( ،« مسجد کالبد مسلط بر مجتمع اسلامی»، مجموعۀ مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده، دانشگاه هنر،تهران، صفحه 132.
ول یپور، ابراهيم (۷۸۳۱)، قانون مدنی، نشر مهکامه، تهران.
هُلُد، رناتا (۸۷۳۱)، در جستجوی تعريف هنر معماری در دورۀ اسلامی، ترجمه فرزين فردانش، فصلنامه رواق ،شماره۴: ۵۲-۴۳.
ھیلن براند، (1٣٨٣) معماری اسلامی، ترجمه باقر آيت‌اﷲ زاده شیرازی، تھران، انتشارات روزنه.
يمين،محمد حسين؛افغانستان تاريخي،انتشارات كتاب،پيشاور،چاپ دوم،سال 1382،
: Afghanistan, une histoire millénaire)، انتشارات موزيم گيمه، 2002، پاريس 123. دانشنامه آريانا، تاريخ افغانستان، نوشته مهديزاده كابلي